Ciasta Cukiernictwo Przepisy kulinarne Przepisy na ciasta Tradycyjne przepisy

Tradycyjne czeskie ciasto z powidłami – sprawdzony przepis

10 listopada 2025
Kasia Janiszewska

Tradycyjne czeskie ciasto z powidłami to prawdziwy klejnot kuchni naszych południowych sąsiadów. Ten przepyszny wypiek, znany również jako „český koláč”, łączy w sobie delikatne, puszyste ciasto z aromatycznymi powidłami śliwkowymi i kruszonką, która dodaje całości niepowtarzalnego charakteru. Przepis ten, przekazywany z pokolenia na pokolenie w czeskich rodzinach, przywodzi na myśl domowe ciepło i tradycję. Dziś dzielimy się sprawdzonym przepisem, który pozwoli przenieść odrobinę czeskiej tradycji kulinarnej prosto do Twojego domu.

Składniki na tradycyjne czeskie ciasto z powidłami

Poniżej znajdziesz listę składników potrzebnych do przygotowania tego wyjątkowego wypieku. Wszystkie składniki powinny mieć temperaturę pokojową, co zapewni lepsze wymieszanie i puszystość ciasta.

Składniki na ciasto:

  • 500 g mąki pszennej typu 450 lub 550
  • 250 ml mleka
  • 100 g masła
  • 100 g cukru
  • 30 g świeżych drożdży (lub 10 g suchych)
  • 2 jajka
  • szczypta soli
  • skórka otarta z 1 cytryny
  • 1 łyżeczka ekstraktu waniliowego

Składniki na nadzienie:

  • 500 g powideł śliwkowych (najlepiej domowych)
  • 2 łyżki rumu (opcjonalnie)
  • 1 łyżeczka cynamonu
  • 1 łyżka soku z cytryny

Składniki na kruszonkę:

  • 150 g mąki pszennej
  • 100 g masła
  • 80 g cukru
  • 1 łyżeczka cynamonu

Przygotowanie czeskiego ciasta krok po kroku

Tradycyjne czeskie ciasto wymaga nieco czasu i cierpliwości, ale efekt końcowy z pewnością wynagradza wszelkie starania. Proces przygotowania podzieliliśmy na kilka prostych etapów, które przeprowadzą Cię przez cały proces.

Przygotowanie ciasta drożdżowego:

  1. W małym rondelku podgrzej mleko do temperatury letniej (nie może być gorące, bo zabije drożdże).
  2. Pokrusz drożdże do miseczki, dodaj 1 łyżkę cukru i 2 łyżki ciepłego mleka. Wymieszaj i odstaw na 10 minut do wyrośnięcia.
  3. W dużej misce wymieszaj mąkę z solą i pozostałym cukrem.
  4. Roztop masło i lekko przestudź.
  5. Do mąki dodaj wyrośnięty rozczyn drożdżowy, jajka, pozostałe mleko, roztopione masło, skórkę z cytryny i ekstrakt waniliowy.
  6. Wyrabiaj ciasto przez około 10 minut, aż będzie elastyczne i gładkie. Możesz użyć miksera z hakiem do ciasta drożdżowego.
  7. Uformuj kulę, włóż do miski, przykryj czystą ściereczką i odstaw w ciepłe miejsce na około 1-1,5 godziny, aż podwoi swoją objętość.

Przygotowanie nadzienia z powideł:

  1. W małym garnku połącz powidła śliwkowe z cynamonem, sokiem z cytryny i rumem (jeśli go używasz).
  2. Podgrzej na małym ogniu, mieszając przez około 5 minut, aby smaki się połączyły.
  3. Odstaw do całkowitego ostygnięcia przed użyciem.

Przygotowanie kruszonki:

  1. W misce wymieszaj mąkę, cukier i cynamon.
  2. Dodaj zimne masło pokrojone w małą kostkę.
  3. Rozcieraj palcami składniki, aż powstanie kruszonka o konsystencji mokrego piasku.
  4. Odstaw do lodówki na 15 minut, aby kruszonka się schłodziła i utwardziła.

Formowanie i pieczenie ciasta:

  1. Wyrośnięte ciasto wyłóż na blat oprószony mąką i delikatnie wygniataj przez minutę, aby usunąć pęcherzyki powietrza.
  2. Przełóż ciasto do formy o wymiarach około 25×35 cm, wyłożonej papierem do pieczenia.
  3. Rozprowadź ciasto równomiernie, formując nieco wyższy brzeg, aby nadzienie nie wypłynęło podczas pieczenia.
  4. Nakłuj ciasto widelcem w kilku miejscach i pozostaw do wyrośnięcia na 20 minut.
  5. Rozgrzej piekarnik do temperatury 180°C (grzanie góra-dół).
  6. Na wyrośnięte ciasto równomiernie wyłóż powidła śliwkowe.
  7. Posyp całość przygotowaną kruszonką, równomiernie pokrywając powierzchnię.
  8. Piecz w rozgrzanym piekarniku przez 30-35 minut, aż kruszonka nabierze złotego koloru.
  9. Wyjmij z piekarnika i pozostaw do ostygnięcia w formie przez 15 minut.
  10. Następnie wyjmij ciasto z formy i ostudź całkowicie na kratce.

Wskazówki dla idealnego czeskiego ciasta

Kilka cennych porad, które pomogą Ci uzyskać perfekcyjny rezultat za każdym razem:

  • Jakość powideł – najlepsze będą domowe powidła śliwkowe, gęste i aromatyczne. Jeśli używasz sklepowych, wybieraj te o wysokiej zawartości owoców i gęstej konsystencji.
  • Cierpliwość przy wyrabianiu ciasta – dokładne wyrobienie ciasta drożdżowego jest kluczowe dla jego puszystości. Nie skracaj tego procesu, poświęć pełne 10 minut na wyrabianie.
  • Temperatura składników – wszystkie składniki na ciasto powinny mieć temperaturę pokojową, co zapewni lepsze wyrośnięcie i jednolitą strukturę wypieku.
  • Odpowiednia forma – tradycyjnie czeskie ciasto piecze się w prostokątnej formie, ale możesz użyć również okrągłej. Pamiętaj tylko, by dostosować czas pieczenia do wielkości i głębokości formy.
  • Przechowywanie – ciasto najlepiej smakuje świeże, ale można je przechowywać w szczelnym pojemniku do 3 dni. Możesz je również zamrozić w porcjach i rozmrażać w razie potrzeby.

Tradycyjny czeski przepis mówi, że ciasto powinno odpoczywać pod ściereczką przynajmniej przez godzinę po upieczeniu, aby smaki mogły się idealnie połączyć.

Wartości odżywcze czeskiego ciasta z powidłami

Poniżej przedstawiamy przybliżone wartości odżywcze jednej porcji (kawałek o wymiarach około 5×5 cm):

  • Kalorie: około 280 kcal
  • Białko: 4 g
  • Węglowodany: 42 g
  • Tłuszcze: 11 g
  • Błonnik: 2 g
  • Cukry: 22 g

Należy pamiętać, że czeskie ciasto z powidłami to deser, który najlepiej spożywać z umiarem, delektując się jego wyjątkowym smakiem i aromatem.

Tradycja czeskiego ciasta z powidłami

Czeskie ciasto z powidłami, znane jako „koláč”, ma długą historię sięgającą wielu stuleci wstecz. W czeskiej tradycji wypiek ten był przygotowywany na specjalne okazje, takie jak wesela, święta czy dożynki. Każdy region Czech ma swoją własną odmianę tego przysmaku, różniącą się kształtem, nadzieniem czy dodatkami.

W niektórych częściach Czech popularne są małe okrągłe koláčky z różnorodnymi nadzieniami, podczas gdy w innych preferuje się duże prostokątne ciasta pokryte warstwą powideł i kruszonki, jak w naszym przepisie. Niezależnie od wariantu, czeskie ciasto zawsze charakteryzuje się puszystym ciastem drożdżowym i słodko-kwaśnym nadzieniem, które idealnie równoważy smak całości.

Dzisiaj „český koláč” jest dumą czeskiej kuchni i popularnym wypiekiem nie tylko w Czechach, ale również w Polsce, szczególnie na terenach przygranicznych, gdzie tradycje kulinarne naturalnie przenikają się wzajemnie, wzbogacając obie kultury.

Serwowanie czeskiego ciasta z powidłami

Tradycyjne czeskie ciasto z powidłami najlepiej smakuje, gdy jest podane w odpowiedni sposób:

  • Pokrój ostygłe ciasto na równe kwadraty lub prostokąty.
  • Podawaj z filiżanką kawy z mlekiem lub herbaty, co doskonale podkreśli słodko-kwaśny charakter wypieku.
  • Dla wzbogacenia smaku możesz dodać kleks świeżo ubitej śmietany, która złagodzi intensywność powideł.
  • W czeskiej tradycji ciasto często serwuje się delikatnie posypane cukrem pudrem, co dodaje elegancji i subtelnej słodyczy.
  • Doskonale komponuje się również z kulką lodów waniliowych, szczególnie gdy ciasto jest jeszcze lekko ciepłe, tworząc wspaniały kontrast temperatur.

Czeskie ciasto z powidłami to doskonały wybór na rodzinne spotkania, podwieczorek czy nawet jako słodki element niedzielnego śniadania. Jego uniwersalny charakter sprawia, że pasuje na każdą okazję, a wyjątkowy smak z pewnością zachwyci wszystkich gości!